Başkan Joe Biden, ittifak zirvesinden bir hafta önce, ABD İskandinav ülkesinin NATO’ya girmesi için baskı yaparken, bir dayanışma gösterisi olarak Çarşamba günü İsveç başbakanını Beyaz Saray’da ağırlamayı planlıyor.
Beyaz Saray toplantıyı duyuran bir açıklamada, Biden ve Başbakan Ulf Kristersson’un “artan güvenlik işbirliğimizi gözden geçirecek ve İsveç’in bir an önce NATO’ya katılması gerektiği konusundaki görüşlerini yeniden teyit edecek” dedi. Liderler ayrıca Rusya’nın Ukrayna’daki savaşını ve Çin’i ilgilendiren meseleleri de görüşecekler.
İsveç ve komşu Finlandiya, Rusya’nın Şubat 2022’de Ukrayna’yı işgal etmesinden sonra uzun süredir devam eden askeri uyumsuzluk politikasına son verdiler. Her ikisi de örgütün güvenlik şemsiyesi altında koruma arayışıyla NATO üyeliğine başvurdu.
Rusya ile 800 mil veya 1.300 kilometreden fazla sınırı paylaşan Finlandiya, Nisan ayında NATO’ya katıldı. Ancak 200 yılı aşkın süredir askeri ittifaklardan kaçınan İsveç’in yükselişi Türkiye ve Macaristan tarafından ertelendi; NATO genişlemek için tüm üyelerin oybirliğiyle onayını gerektirir.
NATO, İsveç’in üyeliğine giden yolun, ittifakın 11-12 Temmuz’da Litvanya’nın başkenti Vilnius’ta yapacağı zirveden önce düzeleceğini ummuştu. İsveç’in katılımı, sembolik olarak güçlü bir an ve Rusya’nın savaşının ülkeleri ittifaka katılmaya nasıl ittiğinin en son göstergesi olacaktır. Bu umutlar söndü.
Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, hükümeti İsveç’i militan Kürt örgütleri ve Türkiye’deki 2016 darbe girişimiyle bağlantılı kişiler de dahil olmak üzere güvenlik tehdidi oluşturduğunu söylediği gruplara karşı çok hoşgörülü olmakla suçlayarak direndi.
Geçen hafta İsveç’i Kur’an yakma eylemi nedeniyle kınadı. İsveç polisi, mahkemenin benzer bir Kuran yakma yasağını bozmasının ardından, Stockholm’ün merkezindeki bir caminin önünde protestoya ifade özgürlüğü gerekçe göstererek izin verdi.
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, Türkiye’nin itirazlarını aşmak için Perşembe günü Türkiye, İsveç ve Finlandiya’dan üst düzey yetkilileri bir araya getireceğini söyledi.
Macaristan da İsveç’in teklifini henüz onaylamadı. Macar milletvekilleri, bu konudaki uzun süredir ertelenen parlamento oylamasının sonbahar yasama oturumundan önce yapılmayacağını söylediler.
Macaristan Başbakanı Viktor Orban’ın hükümeti, İsveçli politikacıların Macaristan demokrasisinin durumu hakkında “açık yalanlar” söylediklerini iddia etti. Üst düzey Macar yetkililer, İsveç’in üyelik hedefini desteklediklerini söylerken, onay için Stockholm’den muğlak taleplerde de bulunuyorlar.